Để nắm vững về Marketing căn bản cũng như về ngành Marketing, việc tìm hiểu sự ra đời của Marketing là cực kỳ quan trọng.
Nó cung cấp cái nhìn sâu sắc về nguồn gốc và quá trình hình thành, giúp Marketer, người kinh doanh hay các doanh nghiệp SMEs định vị tốt hơn trong bối cảnh thị trường ngày nay.
Hiểu lịch sử không chỉ là biết chuyện cũ mà còn để áp dụng hiệu quả vào thực tiễn kinh doanh hiện đại. Trong bài viết này, hãy cùng Hilong.Digital tìm hiểu về quá trình cũng như sự ra đời của Marketing nhé!
Lịch sử & Bối cảnh ra đời của Marketing
Marketing, một lĩnh vực tưởng chừng hiện đại, thực chất đã trải qua một quá trình tiến hóa đáng kinh ngạc, liên tục thích ứng với sự thay đổi của thị trường và hành vi người tiêu dùng.
Tìm hiểu về Sự ra đời của Marketing không thể tách rời khỏi bối cảnh lịch sử của Cuộc Cách mạng Công nghiệp. Giai đoạn bùng nổ năng suất sản xuất hàng loạt đã đặt ra bài toán cấp bách về việc làm thế nào để đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng một cách hiệu quả nhất.
Thời kỳ sơ khai, tư duy kinh doanh chủ yếu xoay quanh năng lực sản xuất. Quan điểm phổ biến là chỉ cần sản xuất được hàng hóa tốt thì tự khắc sẽ có người mua, do nhu cầu thị trường lúc bấy giờ vượt xa khả năng cung ứng. Đây chính là đặc trưng của quan điểm hướng về sản xuất (Production Concept).
Tuy nhiên, khi năng lực sản xuất ngày càng được cải thiện và sự cạnh tranh bắt đầu xuất hiện, doanh nghiệp nhận ra cần phải làm nhiều hơn là chỉ sản xuất. Sự tập trung dần chuyển sang việc làm sao để bán được hàng, thúc đẩy tiêu thụ sản phẩm đã làm ra. Từ đây, quan điểm hướng về bán hàng (Sales Concept) ra đời.
Giai đoạn này chứng kiến sự phát triển mạnh mẽ của các hoạt động nhằm thuyết phục khách hàng mua sản phẩm, bất kể nhu cầu thực sự của họ là gì. Quảng cáo và hoạt động bán hàng cá nhân (personal selling) trở thành trọng tâm. Phương châm lúc này là “bán những gì bạn có”.
Sự chuyển dịch tư duy mang tính bước ngoặt diễn ra khi doanh nghiệp nhận thấy việc chỉ tập trung vào sản xuất hoặc bán hàng là chưa đủ để duy trì sự phát triển bền vững. Thành công lâu dài nằm ở việc hiểu rõ và đáp ứng nhu cầu của khách hàng tốt hơn đối thủ cạnh tranh.
Đây là lúc quan điểm hướng về Marketing (Marketing Concept) hình thành, đánh dấu sự ra đời của Marketing theo nghĩa hiện đại. Nó không chỉ là bán hàng, mà là quá trình tạo ra, truyền thông và cung cấp giá trị cho khách hàng, đồng thời quản lý mối quan hệ với khách hàng.
Nhiều người thắc mắc Marketing ra đời như thế nào? Câu trả lời nằm ở chính quá trình chuyển mình từ tập trung vào sản xuất sang bán hàng, và cuối cùng là lấy khách hàng làm trung tâm. Nắm rõ Các giai đoạn phát triển của Marketing giúp ta hiểu sâu sắc hơn về nền tảng của ngành này.
Nhìn lại Lịch sử hình thành và phát triển của Marketing cho thấy sự chuyển dịch từ một hoạt động đơn lẻ sang một chiến lược kinh doanh toàn diện. Quá trình phát triển ngành Marketing phản ánh sự trưởng thành của tư duy kinh doanh, từ định hướng sản phẩm/bán hàng sang định hướng khách hàng và giá trị.
Hiểu rõ Sự Phát Triển Của Marketing Và Cách Phân Loại các giai đoạn giúp người làm Marketing, người kinh doanh, và các doanh nghiệp SMEs định vị chiến lược phù hợp trong môi trường kinh doanh ngày càng phức tạp năm 2025.
Các giai đoạn phát triển cốt lõi của Marketing
1. Marketing 1.0: Kỷ Nguyên Sản Phẩm (Product-Centric)
Đây là giai đoạn sơ khai, tập trung hoàn toàn vào sản phẩm. Mục tiêu chính là sản xuất hàng loạt và bán sản phẩm cho bất kỳ ai có nhu cầu. Đặc trưng bởi tiếp thị đại trà (mass marketing) và thông điệp một chiều (từ công ty đến khách hàng). Giá cả, chất lượng sản phẩm và tính năng là những yếu tố quyết định.
2. Marketing 2.0: Kỷ Nguyên Khách Hàng (Customer-Centric)
Khi khách hàng có nhiều lựa chọn hơn, các công ty nhận ra rằng họ cần hiểu nhu cầu và mong muốn của người tiêu dùng. Marketing 2.0 tập trung vào phân khúc thị trường, nhắm mục tiêu đối tượng cụ thể và xây dựng mối quan hệ. Khách hàng được coi là đối tượng có suy nghĩ và cảm xúc, và mục tiêu là làm hài lòng họ. Đây là thời đại của CRM (Quản lý quan hệ khách hàng) và marketing tương tác hai chiều.
3. Marketing 3.0: Kỷ Nguyên Giá Trị (Value-Driven)
Theo Philip Kotler, Marketing 3.0 xem khách hàng là những con người có tâm hồn, trí tuệ và tinh thần. Các thương hiệu không chỉ bán sản phẩm mà còn phải thể hiện giá trị cốt lõi và trách nhiệm xã hội. Khách hàng muốn mua từ những công ty có đạo đức, đóng góp tích cực cho cộng đồng và thế giới. Đây là thời đại của thương hiệu có mục đích (brand purpose) và marketing dựa trên giá trị.
4. Marketing 4.0: Kỷ Nguyên Số Hoá (Digital Transformation)
Với sự bùng nổ của internet và mạng xã hội, ranh giới giữa online và offline bị xóa nhòa. Marketing 4.0 là sự kết hợp giữa marketing truyền thống và kỹ thuật số. Hành trình khách hàng trở nên phức tạp hơn, đòi hỏi thương hiệu phải có mặt và tương tác trên nhiều kênh (omnichannel). Nội dung (content), tương tác mạng xã hội và trải nghiệm khách hàng trở thành yếu tố then chốt.
5. Marketing 5.0: Kỷ Nguyên Công Nghệ & Dự Đoán (Tech for Humanity)
Đây là giai đoạn hiện đại nhất, sử dụng công nghệ tiên tiến như Trí tuệ nhân tạo (AI), Dữ liệu lớn (Big Data), Machine Learning và tự động hóa để nâng cao trải nghiệm khách hàng. Marketing 5.0 tập trung vào việc cá nhân hóa siêu cấp (hyper-personalization), dự đoán hành vi khách hàng và tối ưu hóa hiệu quả tiếp thị. Mục tiêu là tạo ra trải nghiệm liền mạch, thông minh và mang tính cá nhân hóa cao.
6. Marketing 6.0: Kỷ Nguyên Trải Nghiệm & Đạo Đức (Immersive & Ethical)
Đây là một khái niệm đang định hình tương lai, mở rộng từ Marketing 5.0. Marketing 6.0 được dự đoán sẽ xoay quanh trải nghiệm sống động và tính đạo đức của công nghệ. Nó sẽ tận dụng các công nghệ mới nổi như Metaverse, Thực tế ảo (VR) và Thực tế tăng cường (AR) để tạo ra những trải nghiệm thương hiệu hoàn toàn nhập vai. Đồng thời, nó đặt nặng vấn đề đạo đức AI, quyền riêng tư dữ liệu và tính bền vững như những giá trị cốt lõi.
Nhìn lại lịch sử hình thành và phát triển của Marketing qua lăng kính giúp thấy rõ sự năng động, thích ứng đáng kinh ngạc. Hiểu Marketing ra đời như thế nào và đi qua cột mốc nào là nền tảng vững chắc cho Marketing hiệu quả tương lai.
Vậy Các Marketers Trong Kỷ Nguyên Số Cần Hành Động Ra Sao Để Không Bị Tụt Hậu?
Nhìn lại hành trình của Sự ra đời của Marketing, từ những giai đoạn sơ khai nhất đến bối cảnh hiện đại, chúng ta thấy bản chất cốt lõi của Marketing vẫn luôn là tạo ra giá trị cho khách hàng. Đây là bài học quan trọng nhất mà bất kỳ Marketers, người kinh doanh hay doanh nghiệp SMEs nào cũng cần khắc cốt ghi tâm. Tôi nhận thấy nhiều người thường bị cuốn theo các công cụ mới nổi mà quên đi việc hiểu sâu sắc khách hàng của mình là ai, họ cần gì, và làm thế nào để giải quyết vấn đề của họ.
Quá trình phát triển ngành Marketing cho thấy sự chuyển dịch không ngừng về phương thức tiếp cận, từ tập trung sản xuất sang bán hàng, rồi đến khách hàng, và giờ là lấy con người làm trung tâm. Tuy nhiên, dù ở giai đoạn nào đi nữa, nền tảng của mọi hoạt động Marketing thành công đều bắt nguồn từ khả năng thấu hiểu và đáp ứng nhu cầu thị trường. Việc tìm hiểu các giai đoạn phát triển của Marketing giúp chúng ta có cái nhìn toàn diện hơn về cách ngành này đã thích ứng với sự thay đổi của xã hội và công nghệ.
Sự Phát Triển Của Marketing Và Cách Phân Loại hiện nay rất đa dạng, từ truyền thống đến Digital. Marketing Ra Đời Như Thế Nào và phát triển ra sao không chỉ là câu chuyện lịch sử mà còn là kim chỉ nam cho những hành động trong tương lai. Theo kinh nghiệm của tôi, việc Audit lại bản thân doanh nghiệp về tư duy Marketing là bước đi đầu tiên và cần thiết. Chúng ta cần tự hỏi: Liệu mình có đang thực sự lấy khách hàng làm trọng tâm hay chỉ đang cố gắng “bán cái mình có”?
Đừng vội chạy theo công cụ như Facebook Ads, Google Ads, SEO, hay Content Marketing nếu chưa rõ mình đang nói chuyện với ai và muốn họ làm gì. Công cụ chỉ là phương tiện, sự thấu hiểu khách hàng và khả năng tạo ra giá trị mới là đích đến. Quá trình hình thành mà phát triển của Marketing cho thấy sự tích hợp ngày càng sâu rộng của công nghệ, nhưng tư duy Marketing cốt lõi vẫn không thay đổi.
Để không bị tụt hậu trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt, việc hiểu rõ sự ra đời và phát triển của marketing và một số hàm ý cho thực tiễn kinh doanh là cực kỳ quan trọng. Thay vì chỉ tập trung vào việc làm thế nào để tăng doanh số ngắn hạn, hãy đầu tư thời gian và nguồn lực để xây dựng mối quan hệ bền vững với khách hàng dựa trên giá trị thực mà bạn mang lại. Điều này đòi hỏi sự kiên trì, khả năng thích ứng và một tư duy Marketing đặt con người lên hàng đầu.
Tạm kết
Tóm lại, kết luận thực tiễn từ quá trình hình thành và phát triển của Marketing là hãy luôn tập trung vào việc tạo ra giá trị cho khách hàng. Hãy Audit lại tư duy của mình, đừng chạy theo công cụ một cách mù quáng. Bản chất của Marketing không thay đổi dù ở giai đoạn nào: đó là khả năng kết nối và mang lại lợi ích cho người cần. Đây là hành động thiết yếu cho sự phát triển bền vững của mọi doanh nghiệp.
Để lại một bình luận